Nama saintifik bagi betik ialah Carica papaya L. dari
keluarga Caricaceae, dikenali juga sebagai 'paw-paw' merupakan sejenis tumbuhan
herba jenis saka yang hidup singkat. Tanaman ini dipercayai berasal dari
West Indies atau Mexico.
VARIETI DAN PANDUAN MENANAM BETIK
Di Malaysia, terdapat beberapa jenis
betik yang dibiak-biak secara tempatan dan juga beberapa jenis dari luar
negeri. Betik jenis tempatan seperti Batu Arang, Morib, Subang 6, Taiping
3, Serdang 1 dan Sitiawan mempunyai isi yang berwarna merah. Jenis-jenis
yang dibiak di luar negeri mempunyai isi berwarna kuning dan diantaranya ialah
Sunrise Solo dan Honey Dew. Keperluan tanaman betik adalah seperti
berikut:-
- Faktor Iklim
Sesuai ditanam di
kawasan-kawasan yang mendapat taburan hujan yang sama rata sepanjang
tahun. Keperluan hujan tidak kurang dari 1200 mm setahun dan keadaan
kemarau boleh menyebabkan keguguran bunga-bunga betik. Suhu sesuai
untuk tanaman betik ialah diantara 21-33oC. Tidak sesuai
ditanam di kawasan yang mengalami tiupan angin kencang kerana
pengakarannya yang cetek pokok mudah tumbang.
- Faktor Tanah
Memerlukan tanah bersaliran baik. Jenis tanah yang mudah dibanjiri
air adalah tidak sesuai. Bagi tanah-tanah yang sederhana
sesuai/bermasalah betik boleh ditanam dengan pengurusan yang bersesuaian
bergantung kepada masalah yang dihadapi. Masalah dan cara mengatasi
adalah seperti berikut:-
CEC sederhana Rendah
Ikut program pembajaan yang disyorkan dan gunakan tambahan baja organik.
Lapisan padat (di bawah 50 cm) atau berbatu
Pecahkan lapisan padat dan buang batu-batu jika perlu. Kemudian buat
batas atau timbunan, sediakan lubang tanaman yang sempurna dan ikuti
program pembajaan yang disyorkan.
Sangat salir
Adakan sistem pengairan dan gunakan bahan-bahan organan sebagai baja
tanaman.
Curam
Elakkan hakisan tanah dengan menanam penutup bumi, menanam mengikut
kontor, membina teres atau tapak pentas. Sediakan parit kontor dan
lain-lain.
Diantara kultivar-kultivar betik yang disyorkan ialah:-
Sesuai untuk diproses kerana warna isinya yang menarik serta
saiz buahnya seragam. Ia juga boleh dimakan segar kerana senang dihiris
dan tidak mudah patah. Jenis ini sangat subur pada peringkat awal
pertumbuhan dan berbuah awal, lebih kurang 42-44 minggu selepas disemai. Buah
yang masak mempunyai warna kulit kuning seragam dengan permukaan buah yang
sangat bersih dan bebas daripada bintik-bintik atau lebam manakala tekstur
isinya bagus dan mantap, dengan kandungan gula yang rendah.
Betik jenis
ini lebih sesuai untuk diproses atau ditinkan kerana hasilnya tinggi dan isinya
yang pejal. Ia mempunyai tumbesaran yang sangat subur, ketinggian yang
sederhana dan cepat berbuah, kira-kira 44-45 minggu selepas disemai.
Mempunyai
ketinggian pokok yang sederhana tetapi cepat berbuah. Ianya mula berbunga
4-6 bulan selepas disemai dan mengambil masa selama 5 bulan untuk buah membesar
dan masak. Tumbesaran dan penghasilan pokok amat sensitif kepada
faktor-faktor alam persekitaran seperti suhu yang tinggi dan kemarau.
Betik
Eksotika ialah hasil kacukan secara berulang-ulang diantara jenis luar negeri
Sunrise Solo dengan jenis tempatan Subang 6. Hasil kejayaan ini, betik
Eksotika merupakan jenis yang berpotensi untuk pasaran. Pokok Betik
Eksotika sederhana tingginya dan mula berbunga pada peringkat umur 3-4 bulan
selepas ditanam. Buah akan dihasilkan dan kematangannya akan mengambil
masa selama antara 4 ke 5 bulan, dewasa pokoknya setinggi lebih kurang 80 cm
dari permukaan tanah.
Kesemua pokok
betik eksotika akan menghasilkan buah jantina iaitu bermofrodit dan buah
betina. Buah bermofrodit berkeadaan panjang berbentuk pir, kecil di
bahagian pangkal dan besar menirus ke bahagian hujung. Sementara buah
betina berbentuk bulat. Berat sebiji diantara 600-800 gm dan mempunyai
kandungan gula yang tinggi 14-15 TSS. Isinya tebal berwarna samar
kemerahan, rongga ovarinya kecil, berbau wangi dan lazat rasanya.
CARA
MENANAM
Tanaman betik sesuai kepada tanah
yang mempunyai struktur dan saliran yang baik tetapi sentiasa berkeadaan
lembab. Tanah yang terendam air tidak sesuai bagi tanaman betik.
Pohon betik akan hidup subur di kawasan lapang tetapi tidak terdedah kepada
angin yang kencang. Cahaya matahari yang cukup dan taburan hujan yang
serata adalah mustahak bagi tanaman betik.
PENYEDIAAN
BIJI BENIH
Sebanyak 1,700 pokok anak benih
adalah diperlukan bagi tanaman setiap hektar tanah dan ditambah 10% atau 200
pokok lagi untuk sulaman jika ada yang tidak hidup selepas ditanam. Biji
benih elok disemai ke dalam polibeg, yang berukuran 15 cm x 22 cm. Isikan
polibeg dengan campuran 2 bahagian tanah lapisan atas, 1 bahagian pasir sungai
dan 1 bahagian bahan organik (tahi ayam atau tahi lembu). Sebelum biji
benih disemaikan, adalah baik dirawat terlebih dahulu dengan racun thiram untuk
mengelakkan terkena serangan kulat.
Tanamkan biji benih sedalam 2 cm ke
dalam tanah. Jangan tanam terlampau dalam kerana ditakuti benih tidak
akan bercambah disebabkan terlampau cetek biji benih yang disemai akan
berubah-ubah tempat semasa menyiram dan kecambahannya akan terganggu.
Biji benih akan bercambah dalam masa satu minggu. Sedang anak benih
beransur membesar, taburkan racun siput di merata kawasan, untuk mengelakkan
daripada serangan siput. Selain anak benih berumur 6-8 minggu ataupun
telah berdaun 8-12 helai, anak semaian boleh diubah ke ladang.
KAWASAN
PENANAMAN
Kawasan yang akan ditanam hendaklah
dibersihkan dan dibajak. Gali lubang sedalam 30 cm dan 30 cm lebar.
Jarak tanaman 1.8 m x 2.7 m, boleh ditanam sebanyak 1,700 pokok sehektar.
Semasa menanam gaulkan tanah di permukaan atas dengan baja phosphate sebanyak
200 g -250 g. Pilihlah musim hujan yang sederhana apabila hendak menanam,
kalau masa hujan yang banyak boleh menjadi keadaan terlalu lembab, dan akar
betik yang belum berfungsi itu menjadi busuk.